Term
|
Definition
| Het onbewust op elkaar afstemmen van gedrag, gedachten en gevoelens. |
|
|
Term
|
Definition
| De wetenschappelijke studie van de manier waarop de gedachten, gevoelens en gedragingen van mensen worden beinvloed door de werkelijke of voorgestelde aanwezigheid van andere mensen. |
|
|
Term
|
Definition
Het overnemen van elkaars bewegingen en mimiek.
We zijn geneigd om onbewust na te doen wat we anderen zien doen. |
|
|
Term
|
Definition
Hersencellen die de activiteiten en ervaringen van anderen weerspiegelen in het eigen brein. Zowel lichamelijke als emotionele ervaringen worden weerspiegeld. Dit mechanismen wordt gezien als de basis van empathie.
Vb gapen
Het automatisch imiteren en afstemmen bevordert groepsprocessen, zoals goede samenwerking en het gevoel dat je elkaar begrijpt. |
|
|
Term
| Voorbeelden van social tuning wanneer er alleen al aan iemand wordt gedacht. |
|
Definition
Mensen die een mening moeten verdedigen voor een publiek, passen zich bij voorbaat al aan aan hoe het publiek erover denkt.
Mensen die aan een behulpzame verpleger denken, schieten iemand eerder te hulp die een stapel papieren laat vallen.
Als mensen aan domme blondjes denken, worden ze dommer (Paris Hilton-effect)
Mensen nemen elkaars stemming alvast over voordat ze elkaar spreken zelfs als ze zich daardoor minder goed gaan voelen.
Vrouwen en leden van minderheidsgroepen laten hun zelfbeeld ongemerkt beïnvloeden door vooroordelen over hun groep, vooral wanneer ze graag goed willen opschieten met iemand die zulke vooroordelen heeft. |
|
|
Term
|
Definition
Als je eenmaal iets weet, lijkt het vaak alsof je het altijd al wist.
hindsight = inzicht achteraf
bias = vertekening |
|
|
Term
|
Definition
Een voorspelling die zichzelf werkelijkheid maakt. De eerste indruk is dan inderdaad accuraat, maar alleen doordat je dat onbewust zelf in de hand hebt gewerkt.
Vb telefoongesprek mannen met vrouwen met foto |
|
|
Term
| Voorbeeld self-fulfilling prophecy t.a.v. aantrekkelijke mensen |
|
Definition
| Van aantrekkelijke mensen wordt verwacht dat ze aardig zijn. Daardoor worden ze waarschijnlijk van jongs af aan aardiger en positiever bejegend dan onaantrekkelijke mensen. Dit versterkt hun zelfvertrouwen en biedt hen meer gelegenheid tot contact met anderen, en dus tot het oefenen van hun sociale vaardigheden. Het eindresultaat is dat ze inderdaad makkelijker in de omgang zijn. |
|
|
Term
| Brainstormen geen meerwaarde voor hoeveelheid nieuwe ideeën. |
|
Definition
| Als je een groep bij elkaar zet om te brainstormen, komen ze uiteindelijk met minder ideeën dan wanneer je iedereen apart zet en ieder voor zich laat denken en vervolgens alle ideeën bij elkaar doet. Reden in groepen doen mensen minder hun best dan wanneer ze in hun eentje verantwoordelijk zijn. Verder verstoort het luisteren naar de ideeën van anderen je eigen gedachtengang en het uiten daarvan. |
|
|
Term
| De hoeveelheid eten die je neemt hangt meer af van de kenmerken in de situatie dan hoeveel trek je hebt. |
|
Definition
| Je eet meer als er voedsel in je gezichtsveld en handbereik is, als het verdeeld is over meerdere schaaltjes, als je een grotere portie krijgt, als er meer mensen bij elkaar zijn en als je de andere mensen goed kent. |
|
|
Term
|
Definition
| Hoe meer omstanders, des te kleiner de kans op hulp. Door diffusion of responsibility en doordat we kuddedieren zijn komt dit. |
|
|
Term
| Onderzoek Stanley Milgram |
|
Definition
| In hoeverre zijn proefpersonen bereid om iemand pijnlijke en gevaarlijke schokken te geven. De houding van de onderzoeker speelde een belangrijke rol en de nabijheid van het slachtoffer en de onderzoeker. Ook is gebleken dat mensen een autoriteit alleen gehoorzamen als ze zich identificeren met de autoriteit en zijn doelen - in dit geval de wetenschap helpen. |
|
|
Term
|
Definition
| Het maakt makkelijker om mensen te doden als de autoriteit het niet zelf hoeft te doen en de degene die het uitvoert doet dat onder verantwoordelijkheid van de ander. Zo ontlopen beiden de harde confrontatie met de ernst van wat ze doen. |
|
|
Term
| Voet-tussen-de-deur-effect |
|
Definition
| Als eerst iets onschuldig begint en vervolgens steeds heftiger wordt zonder dat de proefpersoon weet waar het gaat eindigen. (zie onderzoek Milgram) |
|
|
Term
|
Definition
| Onderzoek van Zimbardo waarin een gevangenissituatie werd nagebootst. Proefpersonen waren niet langer individuen, maar kuddedieren die zich hadden vereenzelvigd met hun rol. |
|
|
Term
|
Definition
| De manier waarop mensen hun sociale omgeving waarnemen en interpreteren. |
|
|
Term
| Basisprincipes hoe mensen informatie over hun omgeving interpreteren. |
|
Definition
1. Mensen geven betekenis aan wat ze zien, ze zoeken een samenhang. We zien het gedrag van mensen altijd in relatie tot hun andere kenmerken.
2. Mensen gaan zo efficiënt en pragmatisch mogelijk om met hun aandacht. Wanneer iets of iemand niet zo belangrijk is, letten ze minder goed op (quick and dirty) zodat er voldoende cognitieve capaciteit overblijft voor dingen die van belang zijn om te weten.
3. Motieven en belangen kleuren de waarneming.
4. Veel reacties zijn onbewust en automatisch. |
|
|
Term
| Wishful thinking of motivated thinking |
|
Definition
| Je denkt dat iets zo is, omdat je het hoopt/wenst en omdat het strookt met je motieven en belangen. Mensen hebben het vaak niet in de gaten wanneer een ander tegen hen slijmt: het is prettiger te geloven dat iemand die je overlaadt met complimenten het ook echt allemaal meent. |
|
|
Term
| Motieven die de waarneming kunnen kleuren |
|
Definition
1. De behoefte aan een positief zelfbeeld. (zelfbeeld gerelateerde vertekening) Vb. Na een scheiding de ex de schuld geven i.p.v. kijken naar de eigen rol.
2. Behoefte aan controle en voorspelbaarheid van de omgeving. Vb. Als je zelf een lootje kunt kiezen voelt het alsof de kans op het gewenste resultaat groter is. Vb blazen op de dobbelsteen, minder last hebben van harde geluiden als je die zelf kunt beëindigen. |
|
|
Term
| Keerzijde van wishful thinking |
|
Definition
| We herkennen risico's minder snel, doordat we ten onrechte denken dat we alles in de hand hebben. Ons verlangen naar controle heeft ook tot gevolg dat we de invloed van toevallige, situationele factoren op ons gedrag onderschatten. Vb woordparen en het noemen van een wasmiddel. |
|
|
Term
| Expliciet en impliciet geheugen |
|
Definition
| Het expliciete geheugen bevat kennis waarvan we weten dat we die hebben. Het impliciete geheugen bevat kennis en ervaringen waar we onbewust gebruik van maken, meestal zonder dat we dat goed beseffen. Vb je vindt iemand aantrekkelijk om te zien, maar je weet niet hoe dat komt. |
|
|
Term
|
Definition
| Associaties en ervaringen die opgeslagen zijn in je lichaam, waardoor je lichaam 'weet' dat iets wel of niet goed is. Vb associatie van de patiënt (die geen nieuwe informatie kon opslaan) tussen de speld en de hand van Claparedes |
|
|
Term
| Onderzoek Huntjens meervoudige persoonlijkheid |
|
Definition
| Patienten met een meervoudige persoonlijkheid kregen een taak met de ene persoonlijkheid, waarbij ze woorden kregen te horen die juist belangrijk waren voor hun andere persoonlijkheid. Als het echt 2 persoonlijkheden waren, zou de persoonlijkheid die de taak deed niet worden beïnvloed door woorden die voor de ander belangrijk waren. Die invloed trad echter wel op: woorden die van betekenis waren voor hun andere persoonlijkheid vertraagden de reacties meer dan controle-woorden die voor geen van beide belangrijk waren. Op expliciet niveau hadden de patiënten geen kennis over hun andere persoonlijkheid, maar op impliciet niveau zijn de persoonlijkheden wel verbonden. Ze delen hetzelfde impliciete geheugen. |
|
|
Term
|
Definition
| Associaties tussen lichamelijke en mentale reacties.Vb met pen in de mond (tussen de lippen of tussen de tanden) cartoons beoordelen. |
|
|
Term
| Vormen van embodiment t.a.v. lichaamshouding en andere lichamelijke reacties. |
|
Definition
1. Lichaamshouding en lichamelijke toestand
Mensen die in een ontvangende, open houding zitten, beoordelen allerlei stimuli positiever dan mensen die in een afwerende houding zitten. Een volle blaas leidt tot meer zelfbeheersing.
Warmte: deelnemers die buitengesloten werden hadden meer behoefte aan warme drankje.
Gewicht: het gewicht van een boek wordt zwaarder geschat als men denkt dat het over een belangrijk onderwerp gaat.
Reinheid: Een schoon lichaam geeft ook een gevoel van een schoon geweten en morele reinheid. Wanneer mensen nadenken over hun eigen misstappen, tonen ze daarna meer interesse in zeep en andere reinigingsmiddelen. |
|
|
Term
|
Definition
Het wassen van de handen na een morele overtreding zou kunnen helpen om het knagende geweten te sussen.
Naar lady MacBeth die zich schoon wilde wassen na de moord op King Duncan. |
|
|
Term
| Sociale constructie van de werkelijkheid |
|
Definition
Werkelijkheid/situatie>interpretatie>gedrag>werkelijkheid
Mensen maken een interpretatie van de werkelijkheid. Hun gedrag is een reactie op hun beeld van de situatie. Met hun gedrag beïnvloeden ze de werkelijkheid weer. |
|
|
Term
| Correspondentie-vertekening |
|
Definition
De neiging om de invloed van de situatie op het gedrag van mensen te onderschatten wordt de correspondentie-vertekening genoemd, omdat je ten onrechte aanneemt dat het gedrag van mensen correspondeert met onderliggende persoonlijkheidseigenschappen. Andere term hiervoor is fundamentele attributiefout.
Vb Er wordt te weinig rekening gehouden dat een cijfer wordt bepaald door hoe streng de opleiding is en als gevolg daarvan hebben die studenten iets meer voordeel bij selecties. |
|
|
Term
|
Definition
Hoewel men volledige keuzevrijheid heeft, lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat de gemaakte keuze vrijwel volledig tot stand komt onder invloed van de situatie.
induce = opwekken, aanzetten tot
compliance = meegaandheid, inschikkelijkheid
De ervaren keuzevrijheid is zo groot, dat mensen nauwelijks in de gaten hebben hoe hun gedrag door de situatie wordt gestuurd en hoe ze worden gemanipuleerd. |
|
|
Term
|
Definition
| Je ervaart een tegenstelling (dissonantie) tussen twee gedachten (cognities). Vb Als je een betoog schrijft dat tegengesteld is aan je mening veroorzaakt dat spanning. Als je iets doet waar je zelf niet in gelooft, is het mogelijk dat je er ietsje meer in gaat geloven, om op die manier je gedrag voor jezelf te rechtvaardigen. De kans hierop is groter naarmate de beloning voor het gedrag kleiner is of niet aanwezig is. Als er een grote beloning in het vooruitzicht gesteld is, is het voor jezelf duidelijk dat je het doet vanwege de beloning en hoef je het niet op een andere manier te rechtvaardigen. |
|
|
Term
| Telling more than we know |
|
Definition
| Wanneer mensen aangeven waarom ze doen wat ze doen, hebben ze verklaringen die in feite helemaal niet overeenkomen met de werkelijke variabelen (de meest rechterpanty , als een keuze gemaakt moet worden tussen 4 dezelfde) die hun gedrag uitlokken. Mensen vertellen dus meer dan ze feitelijk weten (bijvoorbeeld een vermeende kwaliteit over de gekozen panty) over de oorzaken van hun eigen doen en denken. |
|
|
Term
| Egocentrische vertekening |
|
Definition
| Het overschatten van het eigen aandeel in de gang van zaken, doordat er teveel geredeneerd wordt vanuit een egocentrisch perspectief. |
|
|
Term
|
Definition
| Mensen hebben het idee dat ze in het spotlight staan en dat iedereen hen de hele tijd ziet, terwijl dat helemaal niet zo is. Stommiteiten die we uithalen, gemiste vergaderingen, kapsels die niet willen zitten, wat het ook is: andere mensen merken het vaak helemaal niet op. Rosenblatt: 'I promise you: Nobody is thinking about you. They are thinking about themselves - just like you.' |
|
|
Term
|
Definition
| Ideeën toetsen aan de werkelijkheid door het denken, doen en voelen van mensen te analyseren en te ontrafelen door het systematisch verzamelen van gegevens, zowel door observatie in de dagelijkse werkelijkheid als via experimenten in het 'laboratorium' waar onderzoekers de werkelijkheid naar hun hand kunnen zetten. |
|
|
Term
|
Definition
| Om een causale uitspraak te kunnen doen, moet de onderzoeksgroep willekeurig verdeeld worden in twee condities: een experimentele groep en een controlegroep. Het verschil tussen de twee groepen wordt de onafhankelijke variabele genoemd. De afhankelijke variabele is de variabele waarvan men wil weten of die wordt beïnvloed door de onafhankelijke variabele. De onafhankelijke variabele is de oorzaak-variabele; de afhankelijke variabele is de gevolg-variabele. De onafhankelijke is de gemanipuleerde en de afhankelijke is de gemeten variabele. |
|
|
