Term
|
Definition
| De opname van stimulatie uit de omgeving en het vertalen van deze stimulatie in elektrochemische neuronale stralen die naar de hersenen gestuurd kunnen orden en daar omgezet worden in beelden, klanken, geuren... |
|
|
Term
|
Definition
| het organiseren, interpreteren en begrijpen van de gewaarwordingen. |
|
|
Term
| Wat is het verband tussen gewaarwording en waarneming? |
|
Definition
| Gewaarwording en waarneming vormen een continuüm.Dit wil zeggen dat er eerst een gewaarwording plaatsvindt (bv. geluid detecteren van een xylofoonstaafje) en daarna wordt deze gewaarwording geïnterpreteerd, dus dit is waarneming. (bv. het gedetecteerde geluid is een liedje) |
|
|
Term
| Geef de 5 zintuigen die ons informeren over de buitenwereld. |
|
Definition
gezichtsermogen
gehoor
geur
smaakzin
tastzin |
|
|
Term
| Geef de 5 toegevoegde zintuigen, die het lichaam in staat stellen zich te bewegen en potentieel gevaarlijke toestanden te vermijden. |
|
Definition
pijngewaarwording
temperatuurgewaarwording
evenwichtsgevoel
kinesthesie
interoceptie |
|
|
Term
| wat is het eventueel 11de zintuig? |
|
Definition
|
|
Term
|
Definition
| het gewaarworden van de eigen beweging |
|
|
Term
| geef de 3 zintuigen die we via de huid verkrijgen. |
|
Definition
tastzin
temperatuurgewaarwording
pijngewaarwording |
|
|
Term
|
Definition
1 de huid reageert op een uitwendige stof of ziekte die de huid aantast
2 als gevolg van een nier- of leverziekte
3 soms zonder lichamelijke oorzaak bij psychiatrische patiënten |
|
|
Term
| Leg uit: jeuk is geen onderdeel van de pijngewaarwording. |
|
Definition
| er is een specifiek gen dat je gevoelig maakt voor jeuk. Studie bij muizen: bij het uitschakelen van dat gn reageerden de muizen niet meer op allergische stoffen die jeuk veroorzaken. Bij extra toediening van dat gen, begonnen de muizen meer te krabben. Dit wijst op een verhoogd jeukgevoel. Het gen is verantwoordelijk voor de aanmaak van een molecule die in het ruggenmerg gebruikt wordt om signalen door te geven |
|
|
Term
waaruit bestaat licht?
Waaruit komt licht voort?
hoe beweegt licht zich voort? |
|
Definition
1 uit elektromagnetische stralingen
2 uit snelle trillingen van elektrisch geladen deeltjes
3 in golven |
|
|
Term
|
Definition
| een opeenvolging van pieken en dalen |
|
|
Term
|
Definition
| de afstand tussen twee pieken (uitgedrukt in nanometers = een miljardste van een meter) |
|
|
Term
| waarvoor zijn mensen blind? (welk deel van het elektromagnetisch spectrum? |
|
Definition
gammastralen
X-stralen
ultraviolet
infrarood
radargolven
radiogolven
tv-golven |
|
|
Term
| hoe komt het dat de mens maar een klein stukje van het elektromagnetisch spectrum ziet en waarom is dit zo? |
|
Definition
| Dit komt door de evolutie: deze golven zijn overvloedig aanwezig op aarde en interageren op een interessante manier met de oppervlaktes van de voorwerpen waar mensen belang bij hebben. Dit is nodig om te overleven, alle stralen of golven die we niet kunnen zien, zijn niet van belang bij het overleven |
|
|
Term
|
Definition
| de energiepakketjes waarin licht zich verplaatst? |
|
|
Term
waarvan hangt de intensiteit van het licht af?
waardoor wordt het bepaald? |
|
Definition
het hangt af van de sterkte van de lichtbron
en wordt bepaald door de hoeveelheid fotonen die per tijdseenheid het oppervlakte bereiken, hoe mee fotonen, hoe intenser |
|
|
Term
| welke drie dingen kunnen er gebeuren wanneer fotonen de oppervlakte bereiken? |
|
Definition
1 het foton wordt teruggekaatst (wit)
2 het foton gaat door het oppervlak heen (doorzichtig)
3 het foton wordt door het oppervlak geabsorbeerd (zwart) |
|
|
Term
als een foton geabsorbeerd wordt dan:
A ontstaan er chemische reacties
B verandert de lichtgolf van richting |
|
Definition
| A ontstaan er chemische reacties |
|
|
Term
als een foton door het oppervlak heengaat dan:
A ontstaan er chemische reacties
B verandert de lichtgolf van richting |
|
Definition
| B verandert de lichtgolf van richting |
|
|
Term
welke is de belangrijkste bron van elektromagnetische bronnen?
A de sterren
B de energie die op de aarde opgewekt wordt
C de zon |
|
Definition
| C de zon ( de sterren en energie op aarde zijn ook bronnen, maar minder belangrijk) |
|
|
Term
| welke andere oorzaken van lichtervaringen zijn er buiten het (indirect) licht dat het oog bereikt? |
|
Definition
1 druk op de ogen of een harde klap op het hoofd (zien van sterretjes)
2 elektrische stimulatie van de hersenen (lichtvlekken en lijnen)
3 vlak voor een migraineaanval (= abnormaal vuren van neuronen in de visuele cortex) (lichtflikkeringen) |
|
|
Term
|
Definition
| om invallende lichtgolven te focussen op de lichtgevoelige structuur aan de achterkant van het oog, retina of netvlies |
|
|
Term
| waarom moet het oog focussen? |
|
Definition
| om een duidelijk beeld te krijgen van de stimulus. Dit gebeurt door alle lichtstralen die vanuit een bepaald punt op de stimulus vertrekken, te convergeren tot één punt op de retina |
|
|
Term
| welke is de juiste route van de stimulus naar de retina? |
|
Definition
| door de cornea, door het kamervocht en de pupil (in de iris), binnen in de lens, door het glasachtig lichaam en daarna bereikt het de retina aan de achterkant van de oogbol |
|
|
Term
| wat is de cornea? Geef het synoniem en de functie |
|
Definition
het transparante buitengedeelte aan de voorkant van de ogen.
synoniem: hoornvlies
functie: de grootste breking van de golf, omdat er een sterk verschil in dichtheid bestaat tussen de lucht buiten het oog en het vocht binnen het oog |
|
|
Term
|
Definition
| de vloeistof die zich tussen de cornea en de lens bevindt |
|
|
Term
|
Definition
een opening in de iris
deze wordt groter in het donker en kleiner in helder licht |
|
|
Term
|
Definition
de gepigmenteerde structuur in de ogen met een bruine/groene/blauwe kleur
deze regelt met zijn spieren de grootte van de pupil |
|
|
Term
|
Definition
het is elastisch en de ciliaire spieren zorgen voor de accomodatie van de lens (boller/platter) om zo het oog af te stemmen op voorwerpen die zich op een verschillende afstand bevinden
dichtbij = boller
veraf = platter |
|
|
Term
|
Definition
| een dun weefselblaadje aan de achterkant van de oogbol en bevat ong. 127 miljoen lichtgevoelige receptoren (kegeltjes en staafjes) die de lichtenergie omzetten in de elektrochemische signalen van het zenuwstelsel |
|
|
Term
wat is transductie?
hoe werkt die bij het zicht? |
|
Definition
1 het proces waarbij een receptorcel fysische energie omzet in elektrische signalen
2 omzetten van lichtenergie in zenuwimpulsen |
|
|
Term
| wat zijn kegeltjes? Leg uit. |
|
Definition
7 miljoen van de receptoren
Ze zorgen voor perceptie van kleur
ze vereisten sterk licht om geactiveerd te worden, detecteren geen licht met lage intensiteit
concentratie is grootst in de fovea |
|
|
Term
| wat zijn staafjes? leg uit. |
|
Definition
120 miljoen van de receptoren
ze zijn gespecialiseerd in lage lichtintensiteit en zien van beweging
afwezig in de fovea en grootste concentratie rond de fovea
zien goed licht van een lage intensiteit,nachtzicht |
|
|
Term
| uit welke 3 lagen bestaat de retina? |
|
Definition
Onderaan den visuele receptoren: kegeltjes en staafjes
in het midden de horizontale cellen, bipolaire cellen, amacriene cellen
in de bovenste laag de ganglioncellen |
|
|
Term
| Geef de 4 oogproblemen die besproken worden bij problemen bij het scherp zien |
|
Definition
| myopie (=bijziendheid), hypermetropie (=verziendheid, presbyopie en astigmatisme |
|
|
Term
|
Definition
| bijziendheid, het brandpunt ligt voor de retina waardoor de persoon er moeite mee heeft om ver te zien. een bril met concave glazen (=min-glazen) kan helpen |
|
|
Term
|
Definition
| verziendheid, het brandpunt komt niet ver genoeg naar voren wanneer een voorwerp van dichtbij moet worden bekeken. een bril met convexe glazen (=plus-glazen) kan helpen |
|
|
Term
|
Definition
| mensen krijgen last van verziendheid rond de leeftijd van 40 a 50 jaar omdat het binnenste van harder wordt en zo de lens niet meer bol genoeg kan worden. hier helpen convexe glazen ook |
|
|
Term
|
Definition
| omdat de cornea niet perfect bolvormig is, zijn sommige oriëntaties in het retinale beeld onscherp. een bril die aangepast is voor de verschillende richtingen kan hier helpen |
|
|
Term
| leg uit: licht- en duisternisadaptatie |
|
Definition
| de aanpassingen van het oog een het licht en de duisternis |
|
|
Term
| wat is gelijktijdig contrast? |
|
Definition
| de gepercipieerde lichtheid van een voorwerp hangt af van de helderheid van de omringende voorwerpen |
|
|
Term
| wat is lichtheidsconstantie? |
|
Definition
| de lichtheid van een voorwerp blijft gelijk bij verschillende belichtingen bv. een wit hemd blijft een wit hemd, zowel bij schemer als bij stralende zon |
|
|
Term
| leg de trichromatische theorie uit |
|
Definition
| door de drie kleuren rood, groen en blauw te mengen, kunnen we andere kleuren waarnemen, bv. bruin. dit principe werd toegepast bij bv. televisies: het scherm bestond uit drie pixels (rood, groen, blauw) waardoor je verschillende kleuren waarneemt omdat je ogen die kleine pixels niet kan onderscheiden |
|
|
Term
|
Definition
als je een tijdlang naar een bepaald kleur staart, zal je bij het wegkijken het complementaire kleur zien bv. geel en blauw
want als je een hele tijd naar groen kijkt, wordt de groene component uitgeput en zal deze bij het wegkijken minder sterk reageren als de rode component |
|
|
Term
| leg uit: opponente processen |
|
Definition
1 kanaal is verantwoordelijk voor gewaarwording van geel vs blauw,
een tweede kanaal is verantwoordelijk voor rood vs groen en een derde kanaal voor wit vs zwart |
|
|
Term
|
Definition
| de puurheid van een kleur, hangt af van de hoeveelheid achromatisch licht die bij het chromatische licht gemengd is |
|
|
Term
| leg uit: achromatisch licht |
|
Definition
dit verkrijg je wanneer alle lichtgolven in het zichtbare spectrum eenzelfde intensiteit hebben
- sterke (100) = wit
- middelmatig (70)= lichtgrijs
- lager (30) = donkergrijs
- zeer laag (5) = zwart |
|
|
Term
| wat is kleurendeficiëntie? |
|
Definition
| de correcte benaming voor kleurenblindheid. wanneer iemand kleuren niet goed kan onderscheiden. meest voorkomend is rood-groen |
|
|
Term
|
Definition
| een test om kleurenblindheid te ontdekken. 4 patronen vormen telkens een cijfer door de verschillen in kleuren. mensen met normaal zicht zullen deze kunnen zien, mensen met kleurenblindheid niet. het laatste patroon kan enkel gezien worden door mensen met rood-groene-deficiëntie |
|
|
Term
|
Definition
| het verschil tussen de hoogte en diepte van de golf, die fysisch overeenstemmen met het hoogste en laagste drukniveau van de golf. bepaalt de toonsterkte |
|
|
Term
|
Definition
| het aantal cycli dat de golf binnen een tijdseenheid doorloopt, maat is Hertz (=het aantal cycli per seconde). bepaalt de toonhoogte |
|
|
Term
| wat is het salvoprincipe? |
|
Definition
| terwijl de ene cel aan het herstellen is van het vuren, vuurt een andere cel in de omgeving. op die manier kunnen groepen van cellen met een hoge frequentie vuren, zelfs wanneer geen enkele individuele cel snel genoeg kan reageren; Dit omdat neuronen niet sneller kunnen vuren dan 1000 keer per seconde |
|
|
Term
| wat is auditieve lokalisatie? |
|
Definition
| het bepalen waar het geluid vandaan komt. doordat we twee oren hebben: geluid van rechts komt eerder aan in het rechteroor |
|
|
Term
| noem de drie soorten van gehoorverlies |
|
Definition
1 conductiedoofheid
2 sensorineurale doofheid
3 tinnitus |
|
|
Term
| wat is conductiedoofheid? |
|
Definition
| gehoorverlies als gevolg van slijtage/verouderen. de gehoorbeentjes worden stugger en kunnen geluid niet meer goed doorgeven --> gehoorapparaat dat signaal versterkt |
|
|
Term
| wat is sensorineurale doofheid? |
|
Definition
| door blootstelling aan te veel lawaai op langere termijn, waardoor schade wordt opgelopen aan de haarcellen in het binnenoor --> cochleair implantaat |
|
|
Term
|
Definition
| oorsuizingen als gevolg van blootstelling aan voortdurend lawaai. je hoort een constant gesuis, dat niet van buitenaf komt --> onmogelijk te behandelen |
|
|
Term
|
Definition
| een slijmerig membraan hoog in de neusholte, waardoor geuren tot stand komen omdat moleculen die in de lucht zweven hierin oplossen. |
|
|
Term
| leg uit: bolbus olfactorius? |
|
Definition
| geactiveerde receptoren sturen hier hun boodschappen naartoe. Deze ligt aan de voorkant van het hoofd vlak onder de frontale lobben, van hieruit gaan de signalen naar hogere corticale centra, waar de neuronale signalen als geuren geïnterpreteerd worden. |
|
|
Term
| Welke verschillen in detecteren van geuren is er tussen de mensen? |
|
Definition
1 vrouwen kunnen beter geuren detecteren dan mannen
2 jongvolwassenen kunnen dit beter dan ouderen en kinderen
3 iedereen is 's morgens gevoeliger voor geuren dan 's avonds |
|
|
Term
| verklaar het positieve effect van geurtraining. |
|
Definition
| de mens is in staat om veel meer geuren van elkaar te onderscheiden dan we denken, maar we zijn hiervoor niet gemotiveerd. een voorbeeld zijn wijnproevers |
|
|
Term
|
Definition
| mensen die geuren een tijdje geroken hebben, zijn zich daar na enige tijd niet meer van bewust, zelfs niet bij sterke geuren. |
|
|
Term
| hoe gebeurt geurlokalisatie? |
|
Definition
| door het signaal van beide neusgaten te vergelijken. |
|
|
Term
| welke gevolgen heeft geurverlies? |
|
Definition
- voedsel smaakt niet meer
- niet kunnen ruiken of eten bedorven is
- niet kunnen ruiken of er gas ontsnapt is
- ervaringswereld is beperkter (autobiografische herinneringen hangen soms vast aan geuren)
- kakosmie: constant een vieze geur gewaarworden |
|
|
Term
|
Definition
| de geuren die dieren (en mensen) afscheiden. sommige feromonen zijn bedoeld om de juiste partner aan te trekken. men verkiest meestal een partner die een andere lijfgeur heeft dan zichzelf. want verschillende geuren leiden tot een verscheidenheid aan genen en een grotere overlevingskans bij nakomelingen. |
|
|
Term
| noem de 4 smaakeigenschappen + voor welke hebben we een voorkeur en voor welke een afkeer? |
|
Definition
zout, zoet, zuur en bitter
we hebben een voorkeur voor zout en zoet
en een afkeer van zuur en bitter |
|
|
Term
| waar komen de voorkeur en afkeer voor bepaalde smaken vandaan? |
|
Definition
we hebben een voorkeur voor zout omdat ons lichaam een zoute omgeving is en we hier dus veel nood aan hebben
we hebben een voorkeur voor zoet omdat zoete voeding veen calorieën bevat
afkeer voor zuur en bitter omdat zure of bittere stoffen meestal schadelijk zijn |
|
|
Term
| hoe kan de afkeer voor zure en bittere stoffen worden overwonnen? |
|
Definition
| door een sociaal leerproces. om deze smaken te appreciëren, is het nodig om deze meerdere keren te proeven in een gezellige sociale context. |
|
|
Term
|
Definition
| een tak binnen de psychologie die den gevoeligheid van de zintuigen bestudeert. ze houdt zich bezig met de vraag hoe een fysische stimulus omgezet wordt in een psychische ervaring |
|
|
Term
| wat is de absolute drempel? |
|
Definition
| hoe sterk een stimulus moet zijn om waargenomen te kunnen worden, de laagste waarde die een persoon kan detecteren |
|
|
Term
| wat is de differentiële drempel? |
|
Definition
| het kleinste waardeverschil dat er moet zijn tussen twee prikkels, zodat dit verschil waargenomen kan worden |
|
|
Term
| geef de twee belangrijke wetmatigheden omtrent de differentiële drempel die Ernst Weber ontdekt heeft. |
|
Definition
1 de wet van Weber = de differentiële drempel is niet voor alle intensiteiten van een stimulus dezelfde.
2 de verhouding tussen de differentiële drempel en de intensiteit waarop de drempel berekend wordt, is niet dezelfde voor alle gewaarwordingen. |
|
|
Term
| geef de drie redenen waarom de registratie van drukveranderingen door onze tastzin belangrijk is. |
|
Definition
1 om voorwerpen te herkennen bv in het donker
2 binnen sociale relaties bv knuffelen, een hand geven
3 wanneer we voorwerpen manipuleren bv het vastnemen van een ei |
|
|
Term
| waarom is de tastillusie zo handig? |
|
Definition
| het maakt het gemakkelijker voor ons om voorwerpen in de buitenwereld te hanteren bv schrijven met een balpen |
|
|
Term
| geef de twee aspecten van de tastzin |
|
Definition
|
|
Term
| de tastzin heeft vier receptoren die snelheid en druk registreren. welke? |
|
Definition
1 receptoren voor snelle veranderingen op een specifieke plaats
2 receptoren voor langdurige drukveranderingen op een specifieke plaats
3 receptoren voor snelle drukveranderingen op grote oppervlakten
4 receptoren voor langdurige drukveranderingen over grote oppervlaktes |
|
|
Term
| geef de twee temperatuurreceptoren |
|
Definition
1 receptoren voor te warm
2 receptoren voor te koud |
|
|
Term
| geef de 4 verklaringen van pijnervaring |
|
Definition
1 in sommige omstandigheden voelen we geen pijn, zelfs niet na ernstige verwondingen
2 de pijnervaring kan vermindert worden door aangename stimulatie
3 er is evidentie dan een plek waar je ooit veel pijn gehad hebt, gemakkelijker hernieuwde pijn kan voelen
4 sommige mensen waarvan een lichaamsdeel er niet meer is, voelen fantoompijn in dat lichaamsdeel die even werkelijk is als pijn na echte verwondingen |
|
|
Term
|
Definition
| je kan het gevoel van brandende pijn hebben, zonder schade te hebben. door afwisselend warm en koud te voelen (staafjes), krijg je een heftig brandgevoel |
|
|
Term
| wat is de poortcontroletheorie? |
|
Definition
zowel pijnervaring als pijnmodulatie is belangrijk.
pijnervaring: om te behoeden voor grote beschadiging.
pijnmodulatie: (= onderdrukken van pijn) het is soms beter om niet meteen op pijn te reageren maar om nog even door te gaan met waarmee we bezig zijn |
|
|
Term
|
Definition
stoffen die het lichaam in bepaalde omstandigheden produceert om pijn te verzachten. ze blokkeren pijnsensatie.
bv in levensbedreigende omstandigheden |
|
|
Term
|
Definition
| deze informeert ons over de positie en bewegingen van onze ledematen via receptoren in de spieren, pezen en gewrichten en stelt ons in staat om te reageren als we vallen. |
|
|
Term
| wat is het evenwichtsgevoel? |
|
Definition
| deze stelt ons in staat om in balans te blijven. door informatie uit de evenwichtszintuigen, gecombineerd met kinesthetische feedback |
|
|
Term
| waar liggen de evenwichtsorganen? |
|
Definition
| in het binnenoor. ze bestaan uit de drie semicirculaire kanalen |
|
|
Term
| wat gebeurt er als de kinesthesie en het evenwichtsgevoel niet meer werken? |
|
Definition
| je kunt je bijna niet meer voortbewegen en je krijgt last van duizeligheid |
|
|
Term
| wat is crossmodale integratie? |
|
Definition
| een combinatie van 2 of meerdere zintuigen leidt tot betere prestaties. bv beter een gesprek kunnen volgen door het zien van de lipbewegingen |
|
|
Term
| welke drie fenomenen bewijzen dat de zintuigen geen aparte systemen zijn? |
|
Definition
1 crossmodale integratie: de gevoeligheid van een zintuig wordt versterkt wanneer er gelijktijdig extra informatie is uit een ander zintuig
2 wanneer een zintuig wegvalt, worden de andere zintuigen versterkt, dit door hersenplasticiteit en leerprocessen
3 sommige mensen hebben synesthesie = een duurzame vermenging van zintuigen |
|
|
